LIST PASTERSKI EPISKOPATU POLSKI NA 100-LECIE
KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO JANA PAWŁA II
„W służbie Bogu i Ojczyźnie”
Uczestnicząc w celebracji Świętego Triduum Paschalnego – od wielkoczwartkowej Mszy
Wieczerzy Pańskiej po wielkanocny poranek – wraz z całym Kościołem staliśmy się uczestni-
kami Jezusowej drogi, prowadzącej przez Mękę i Śmierć do Zmartwychwstania.
Jest to kluczo-
wy temat słowa Bożego, które słyszymy w dzisiejsze święto. Św. Piotr w dzień Pięćdziesiątnicy
ogłasza, że ten sam Bóg, który „wskrzesił Jezusa, zerwawszy więzi śmierci” (Dz 2, 24), daje nam
„poznać drogi życia”. Potwierdza to również psalmista, gdy wola do Boga: „cieszy się moje serce
i dusza raduje, bo Ty ścieżkę życia mi ukażesz” (Ps 16, 5. 11). Rzeczywiście, tylko Pan ukazuje
„ścieżkę życia”, a nawet sam staje się drogą, na której człowiek otrzymuje „pełnię Jego radości”
(Ps 16, 11). W ewangelicznej relacji św. Mateusza ta „wielka radość” staje się udziałem kobiet,
którym anioł oznajmia, że Jezus „zmartwychwstał, jak powiedział” (Mt 28, 6), a one udają się
w drogę, by z bojaźnią i wielką radością „oznajmić to Jego uczniom” (w. 8).
1. Z historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Dzisiejszy nasz list kierujemy do Was z okazji 100-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubel-
skiego, Uczelni niezwykle zasłużonej w dziejach zwiastowania „drogi życia” w niepodległej
Rzeczpospolitej, a przez wiele lat jedynej wszechnicy katolickiej od Łaby po Władywostok. Idea
powołania katolickiej szkoły wyższej w odradzającej się po zaborach Polsce zrodziła się w ser
-
cu ks. Idziego Radziszewskiego, pierwszego rektora KUL-u, a podjęta została i zrealizowana
przez Episkopat Polski, obradujący w Warszawie w dniach 26 i 27 lipca 1918 roku. Zebraniu
temu przewodniczył ówczesny nuncjusz apostolski Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI.
Na pierwszy rok studiów w 1918 roku przyjęto niespełna 400 studentów. Trzy lala później Na-
czelnik Państwa Józef Piłsudski przekazał Uniwersytetowi budynek dzisiejszego Gmachu Głów-
nego, Episkopat zaś podjął decyzję o systematycznym materialnym wspieraniu Uniwersytetu ze
składek wiernych. Szybki naukowy i dydaktyczny rozwój Uczelni sprawił, że już w 1938 roku,
na mocy specjalnej ustawy Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, KUL uzyskał pełne prawa
państwowych szkół akademickich.
Wybuch II wojny światowej przerwał oficjalną działalność Uczelni. Nadal jednak starano się
prowadzić zajęcia w ramach tajnych kompletów. W niedługim czasie jednak zostali aresztowani
– 59 –
ksiądz rektor Antoni Szymański, a nadto biskup lubelski i zarazem pierwszy wielki kanclerz
KUL Marian Fulman oraz liczni profesorowie i około 60 studentów. Cześć z nich rozstrzela-
no, część zginęła w więzieniach i obozach. Pomimo wielkich strat wojennych, już w listopa-
dzie 1944 roku na Uniwersytecie zainaugurowano nowy rok akademicki. Tym samym KUL
rozpoczął swoją działalność jako pierwszy uniwersytet w powojennej Polsce.
W okresie PRL Uniwersytet był zaledwie tolerowany przez władze komunistyczne, doświad-
czając wciąż ograniczeń, a niekiedy otwartego prześladowania. Szczególnym przykładem re-
presji stało się kilkuletnie uwięzienie rektora ks. Antoniego Słomkowskiego, zwanego „drugim
założycielem KUL-u”. Dzięki nieugiętej postawie wspólnoty akademickiej Uczelnia zachowała
jednak swoją katolicką tożsamość i wewnętrzną wolność, trwając w wierności prawdzie, wie-
rze katolickiej i patriotyzmowi. Dlatego na KUL chętnie przybywała ideowa młodzież z całego
kraju, a miejsce pracy znajdowali tu wybitni profesorowie, usuwani z innych uczelni z racji po-
glądów i niezłomnej postawy moralnej. W 1954 roku do grona nauczycieli akademickich KUL
dołączył ks. Karol Wojtyła, który przez 24 lata, aż do wyboru na Stolicę Piotrową, był na lubel-
skiej Uczelni profesorem etyki. Wielkim przyjacielem i i protektorem Uniwersytetu stał się tak-
że kard. Stefan Wyszyński, najpierw w latach 1946-1948 jako biskup lubelski i wielki kanclerz
KUL, a potem jako prymas Polski.
Pomny swoich heroicznych dziejów, KUL dynamicznie rozwija się po 1989 roku. Wzro-
sła liczba studentów, otworzono nowe kierunki kształcenia, rozbudowano gmachy, powołano
do życia ośrodki zamiejscowe i poszerzono współpracę międzynarodową. Dzisiaj na ośmiu wy-
działach Uczelni studiuje blisko 12 000 studentów i doktorantów, wśród których jest prawie 700
obcokrajowców, pochodzących z ponad 40 krajów świata.
2. Tożsamość i misja Uniwersytetu
Od samego początku Katolicki Uniwersytet Lubelski za dewizę przyjął słowa Deo et Patriae
– „Bogu i Ojczyźnie”. Wierność tej dewizie oznacza, że samo nabywanie przez studentów wie-
dzy i umiejętności, koniecznych do podjęcia obowiązków publicznych czy zawodowych, jest
niewystarczające. Dlatego Uczelnia za swoje podstawowe zadanie uznaje zgłębianie „wszystkich
aspektów prawdy w ich istotowej więzi z Prawdą najwyższą, którą jest Bóg” (Jan Paweł II,
Ex
corde Ecclesiae
5). W ten sposób KUL wraz z całym Kościołem bierze udział, według słów św.
Jana Pawła II, w zasadniczym „sporze o człowieka”, jaki ma miejsce we współczesnej kulturze.
Głosząc prymat Boga, głosi zarazem godność osoby ludzkiej i autentycznej wolności. W 1988
roku kardynał Joseph Ratzinger, przyjmując doktorat honoris causa KUL, podkreślał, że „mowa
o Bogu należy do mowy o człowieku, stąd należy ona także do posłannictwa uniwersytetu”.
O znaczeniu Uniwersytetu dla polskiej i chrześcijańskiej kultury świadczą jego wielkie pro-
jekty badawcze i wydawnicze: 20-tomowa „Encyklopedia katolicka”, nadal realizowana edy-
cja krytyczna dzieł wszystkich Cypriana Norwida oraz polskie wydanie Opera omnia Josepha
Ratzingera / Benedykta XVI. Wielkie znaczenie mają także odbywane co 4 lata na KUL-u Kon-
gresy Kultury Chrześcijańskiej.
W ciągu swojej stuletniej historii Uniwersytet wykształcił ponad 110 tysięcy absolwentów,
do aktywnej obecności w życiu społecznym, politycznym i gospodarczym. Wielu z nich przy-
czyniło się do budowania wolnej Polski, angażując się w działania opozycji demokratycznej
w czasach PRL. Dziś działają w różnych przestrzeniach, często pełnią ważne role społeczne,
zajmują odpowiedzialne i eksponowane stanowiska, współtworzą naukę i kulturę. Dobrze wy-
kształceni i uformowani w duchu chrześcijańskim służą oni Ojczyźnie w duchu odpowiedzial-
ności społecznej, o której niedawno mówił papież Franciszek do przedstawicieli uniwersytetów
katolickich z całego świata (Rzym, 4.11.2017 roku). Należy też pamiętać o całych pokoleniach
polskich biskupów, którzy na KUL-u studiowali i wykładali. Wielka rzesza księży, sióstr i za-
– 60 –
konników, uzyskawszy na Uniwersytecie naukowe stopnie i tytuły, zasiliła kadry nauczycielskie
i wychowawcze w seminariach duchownych, sądach biskupich i wielu ośrodkach akademickich
i formacyjnych. Jubileusz jest okazją do spotkania wszystkich osób związanych z uniwersyte-
tem podczas Światowego Zjazdu Absolwentów KUL, który odbędzie się w czerwcu tego roku
w Lublinie.
Cierpliwa i wierna praca uczelniana w duchu służby Bogu i Ojczyźnie, zawiera w sobie jesz-
cze jeden rys – wychowanie do świętości. Uczył o tym Papież-Polak, nazywając świętość „«wy-
soką miarą» zwyczajnego życia chrześcijańskiego” (Novo millennio ineunte 31). Dziękujemy
dziś Panu Bogu, że Katolicki Uniwersytet Lubelski w swej stuletniej historii stał się miejscem
dojrzewania do świętości licznych członków tej akademickiej wspólnoty. Należeli do niej i św.
Jan Paweł II, i bł. bp Władysław Goral oraz inni męczennicy II wojny światowej, i wreszcie bł.
ks. Jerzy Popiełuszko. Jej członkami byli również kandydaci na ołtarze – słudzy Boży: Prymas
Stefan Wyszyński, rektorzy ks. Wincenty Granat i o. Jacek Woroniecki oraz założyciel Ruchu
Światło-Życie ks. Franciszek Blachnicki.
3. W duchu wdzięczności i zawierzenia
Jako Pasterze Kościoła w Polsce chcemy wyrazić szczególną wdzięczność wszystkim rekto-
rom, profesorom, innym pracownikom oraz absolwentom KUL-u, którzy przez lata zabiegali
o dojrzały kształt naukowy i wychowawczy Uniwersytetu, o jego wierność Bożej prawdzie i naj-
szczytniejszym tradycjom naszego narodu. Dziękujemy wszystkim wiernym w kraju i na ob-
czyźnie, którzy od początku istnienia Uniwersytetu hojnie wspierali go duchowo i materialnie,
również w ramach Towarzystwa Przyjaciół KUL. Zawierzamy Katolicki Uniwersytet Lubel-
ski Najświętszemu Sercu Pana Jezusa, które patronuje tej Uczelni. Prosimy o wstawiennictwo
Najświętszą Maryję Pannę Stolicę Mądrości. Czynimy swoimi słowa życzeń, które skierował
do wspólnoty swojej Uczelni św. Jan Paweł II, gdy nawiedził KUL 9 czerwca 1987 roku: „Uni-
wersytecie, służ prawdzie! Jeśli służysz prawdzie, służysz wolności, wyzwalaniu człowieka i na-
rodu, służysz życiu!”.
Radując się ze Zmartwychwstania Chrystusa, całej Wspólnocie Uniwersyteckiej i wszystkim
wiernym Kościoła w Polsce udzielamy pasterskiego błogosławieństwa.
Podpisali:
Pasterze Kościoła katolickiego w Polsce
obecni na 378. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski
w Warszawie, w dniu 14 marca 2018 roku
ZARZĄDZENIE: List Episkopatu Polski należy odczytać wiernym w Poniedziałek Wielkanocny,
2 kwietnia 2018 r., podczas wszystkich Mszy św., w ramach kazania.
Płock, dnia 22 marca 2018 r.
† Mirosław Milewski
Wikariusz Generalny